رانت در عرضه اولیه های بورسی شایعه یا واقعیت؟
به گزارش فی بگیر پرونده بورس پارسال با محبوب ترین بخش بازار یعنی عرضه اولیه های مختلف بسته شد. پرونده ای كه با چالش هایی همراه بود و اتفاقاتی كه درمورد عرضه اولیه یكی مانده به آخری در سال ۱۳۹۸ رخ داد، سبب شد شائبه هایی درمورد وجود رانت در ثبت سفارش مطرح شود. در این میان كارشناسان پیشنهاداتی درمورد پیشگیری از ایجاد چالش در عرضه های اولیه مطرح می كنند كه همچون این پیشنهادات تصمیم گیری درمورد باز كردن دامنه نوسان برای عرضه اولیه ها، اجرای صحیح بوك بیلدینگ و عدم ورود عرضه اولیه به شاخص در ایام ابتدایی عرضه است.
به گزارش فی بگیر به نقل از ایسنا، سهام شركت پتروشیمی تندگویان با نماد شگویا آخرین عرضه اولیه فرابورس سال ۱۳۹۸ بود كه با استقبال زیادی هم از جانب سهام داران مواجه گردید اما خیلی از متقاضیان خرید سهام پتروشیمی تندگویان موفق به خرید این سهم نشدند؛ به طوریكه خرید در معاملات آنها لحاظ شده بود اما روز بعد متوجه شدند سهم در سبد وجود ندارد. این اتفاق سبب شد شائبه هایی در خصوص وجود رانت و تقلب در سفارش های سرخطی ایجاد شود.
سامانه معاملات یا در دسترس همه است یا در دسترس هیچكس
در این راستا، روح الله دهقان- مدیرعامل شركت مدیریت فناوری بورس تهران- در گفتگو با ایسنا، درمورد شائبه های مذكور توضیح داد: هیچ فردی امكان ثبت سفارش زودتر در سامانه را ندارد. گاها شركت های نرم افزاری سفارش را از سهام داران قبول می كنند و با شروع كار معاملات، سفارش را به سمت سامانه معاملات ارسال می كنند. ممكنست یك تا دو دقیقه زودتر این كار را انجام دهند اما هیچ سفارشی از راه سامانه معاملات تا پیش از ساعت ۸: ۳۰ قبول نمی گردد.
وی افزود: به صورت كلی دو راه برای خرید سهم وجود دارد. سهام داران یا باید یا اینكه از راه انلاین ها كه همان شركت ها هستند اقدام نمایند یا از راه رجوع حضوری. امكانات انلاین برای همه فراهم بوده و برای شخص خاصی نیست. همه افراد می توانند پیش از ساعت ۸.۳۰ سفارش دهند تا راس ساعت ۸.۳۰ در سامانه ثبت گردد.
مدیرعامل شركت مدیریت فناوری بورس تهران اشاره كرد: سامانه معاملات یا در دسترس همه قرار دارد یا در دسترس هیچكس قرار ندارد و به این صورت نیست كه برای برخی باز و برای برخی بسته باشد.
تحلیل كارشناسان
این مباحث درحالی مطرح می شود كه خیلی از سهام داران اعتقاد دارند كه با اعمال تصمیماتی درمورد دامنه نوسان عرضه اولیه نه تنها می توان شائبه وجود رانت را از بین برد، بلكه از ایجاد صف، بلوكه شدن پول و قفل شدن نقدینگی جلوگیری می شود. در آن سوی ماجرا هم كارشناسان چاره هایی را برای از بین بردن چالش های مذكور و اینكه خیلی از سهام داران عادی موفق به خرید سهام عرضه اولیه ها نمی شوند پیشنهاد كرده اند. برخی اعتقاد دارند كه باید درمورد دامنه نوسان عرضه اولیه ها توسط خرد جمعی تصمیم گیری كرد و برخی دیگر ضمن انتقاد از عدم اجرای بوك بیلدینگ، می گویند هنوز عرضه های اولیه جایگاه خویش را در بازار پیدا نكرده است. همینطور برخی دیگر اعتقاد دارند كه عرضه های اولیه باید دیرتر وارد شاخص شوند.
تصمیم گیری درمورد دامنه نوسان عرضه اولیه ها
روزبه شریعتی-تحلیل گر بازار سرمایه در گفتگو با ایسنا، با تاكید بر اینكه برای اصلاح قوانین عرضه اولیه باید مرحله به مرحله پیش رفت، توضیح داد: ابتدا باید حجم مبنا برداشته شود. بعد از آن كه عرضه اولیه ها برای مثال ۲۰ درصد رشد كرد، دامنه نوسان را یا باز كنند یا ۱۰ درصدی یا ۱۵ درصدی كنند. اگر حجم مبنا برای عرضه اولیه ها یك شود، بعد دامنه نوسان را بعد از آن كه ۲۰ درصد رشد كرد ۱۰ درصد یا ۱۵ درصد كنند تعادل به وجود آمده و شائبه رانت هم از بین می رود.
وی افزود: البته ۲۰ درصد برای مثال است. باید بطور قطع درمورد دامنه نوسان عرضه اولیه ها كارشناسی صورت گرفته و تصمیم گیری شود. زمانی كه حجم مبنا و صف خرید وجود دارد، شائبه های زیادی ایجاد می شود.
عرضه اولیه ها با فاصله وارد شاخص شوند
در این راستا مصطفی صفاری-یك تحلیل گر بازار سرمایه- در گفتگو با ایسنا، با اشاره به تجربه سایر كشورها در زمینه های عرضه اولیه ها، اظهار نمود: در دنیا IPO ها یا همان عرضه های عمومی اولیه بلافاصله وارد شاخص نمی شوند. ۲۰ روز صبر می كنند تا سهم حجم بخورد و بعد وارد شاخص می شوند تا قیمت عادلانه شود. درحالی كه در ایران عرضه اولیه ها بلافاصله وارد شاخص شده و مشمول محدودیت های حجم مبنا می شود كه برای شاخص اعمال كرده اند.
وی با تاكید بر اینكه هدف از ایجاد حجم مبنا جلوگیری از نوسان شاخص بود، اظهار داشت: برای كنترل شاخص محدودیت حجم گذاشته شد. درواقع به جای اینكه به سهام داران عمده فشار وارد شود كه حجم سهام شناور خویش را بالا ببرند، محدودیت اعمال شد. وقتی شركتی ۱۰ درصد IPO جدید را دریافت كرده است، دیگر امكان معامله سهم وجود ندارد. اینكه IPO وارد شاخص می شود، مشكل دارد و باید دستورالعمل آنرا اصلاح كنند و اعلام كنند IPO تا یك ماه وارد شاخص نمی گردد.
این تحلیل گر بازار سرمایه افزود: زمانی كه عرضه اولیه وارد شاخص نشود، اگر حجم مبنای آنرا یك ریال در نظر بگیرند مشكل حل و با یك سهم هم جا به جا می شود و چون وارد شاخص نشده است، تاثیری هم روی شاخص ندارد. زمانی كه یك ماه گذشت و قیمت آن نرمال شد بعد وارد شاخص شود. درواقع به خاطر شاخص محدودیتی اعمال كردند كه عرضه اولیه گرفتار مشكل شده است.
عدم اجرای بوك بیلدینگ در بازار سرمایه ایران
همچنین فردی آقابزرگی-تحلیل گر دیگر بازار سرمایه- با اشاره به سیستم بوك بیلدینگ، توضیح داد: زمانی كه سیستم بوك بیلدینگ در بازار سرمایه ایران اعمال شد، قرار بود عرضه های اولیه بر مبنای یك روش استاندارد و شناخته شده صورت گیرد. به مرور زمان روند به این صورت شد كه هم دامنه تعداد و هم دامنه نوسان قیمت از پیش تعیین شد و ازاین رو هیچ بوك بیلدینگی روی این روش سازگار نیست.
وی افزود: به نظر من روش سازگار و علمی در رابطه با عرضه های اولیه صورت نمی گیرد و این یك نقطه ضف است. بنا بر این عرضه های اولیه بلافاصله متناوب درصد می خورد و بالا می رود. یعنی قیمت اولیه درست نبوده است. این اتفاق سبب می شود هم برای سهام دار عمده كه سهم را عرضه می كند محدودیت ایجاد شود هم روش بوك بیلدینگ اجرا نشود. این مساله نقطه ضعفی برای سیستم است كه هنوز درمورد عرضه های اولیه جایگاه و موقعیت خویش را پیدا نكرده است. روشی باید پیدا شود كه عرضه های اولیه مبتنی بر میزان تقاضا و تحلیل كارشناسی قیمت بخورد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب